Kısa Özet
Sabit coinler harika, değil mi? Fiyatlarının bir gecede dibe çakılma riski olmadan tokenları tutabileceğimizi bilmek oldukça rahatlatıcı. Normalde, bir kurum elinizdeki her bir tokenı sabit bir dolar miktarı üzerinden alma sözü verdiği için bunu yapabilirsiniz. Örneğin, siz onlara on dolar verirsiniz ve onlar da size on token verir. Daha sonra elinizdeki on tokenı iade ederek paranızı geri alabilirsiniz.En temelde bu, itibari para birimlerinin blockchain üzerine taşınmasıdır. Eğer bu sistemin aynısına, güvenmek zorunda olduğumuz bir aracı olmadan sahip olmak istersek DAI’ı kullanabiliriz. DAI çıkarmak için, kripto paranızı bir akıllı kontrata kilitlersiniz. Kriptolarınızı geri almak içinse aldığınız DAI’ları ve faizini geri ödemeniz yeterlidir. Tabi ki DAI çıkarma süreciyle uğraşmak istemezseniz, USDT/DAI gibi bir Binance piyasasından da DAI satın alabilirsiniz.
Daha fazlasını öğrenmek ister misiniz? Okumaya devam edin.
Giriş
Sabit coinler, geleneksel finans ve yeni dijital varlık piyasaları arasında ortak bir buluşma noktası yaratmak amacıyla ortaya çıkmıştır. İtibari paraların değerini taklit ederken bir yandan da kripto paralar gibi çalışan bu blockchain tabanlı tokenlar, ilk aşamada karlarını kilitlemek isteyen kullanıcılara çekici gelmiştir. Binance üzerinden işlem yapmak için buraya tıklayarak üyelik oluşturmanız gerekmektedir.
Bugüne kadarki en popüler sabit coin türleri, itibari para destekli olanlardır. Bunlar genellikle USD desteklidir – bu sabit coinler değerini korur çünkü çıkarılan her bir token karşılığında bir doların tutulduğu büyük bir kasa vardır. Diğer bir deyişle, her bir token 1 dolar değerindedir ve bu tokenlar herhangi bir zaman nakit parayla takas edilebilir. En popüler sabit coinler arasında USDT, USDC, BUSD ve PAX yer alır.
Bu makalede, Maker (ya da MakerDAO) adlı bir protokolü inceleyeceğiz. Bu inovatif sabit coin sistemi, kripto teminatlandırmaya odaklanır. Maker, biraz önce bahsettiğimiz kasaya olan ihtiyacı ortadan kaldırır.
MakerDAO nedir?
Maker, ABD dolarının fiyatını yakından takip eden bir token olan DAI’ın kullanıcılar tarafından çıkarılmasına imkan tanıyan Ethereum tabanlı bir sistemdir. Bu sistem, tek bir birimin kontrolünde değildir. Bunun yerine kullanıcılar, protokolde yapılacak değişiklikler üzerinde oylama hakkı sunan yönetişim tokenından (MKR) tutar. İsmindeki DAO (merkeziyetsiz otonom organizasyon) buradan gelir – protokol, MKR tokenlardan tutan dağıtılmış bir paydaş ağı tarafından yönetilir.Bu merkeziyetsiz ekosistemde, akıllı kontratlar ve oyun teorisi DAI’ın değerini sabit tutmasına imkan tanır. Bunun dışında bu token’lar, itibari para destekli benzerleriyle işlevsel olarak birebir aynıdır. DAI’ı, aile ve arkadaşlarınıza göndermek, ürün ve hizmet satın almak ya da yield farming’de stake etmek için kullanabilirsiniz.
DAI neden “kripto teminatlıdır”?
Teminat sunduğunuzda, bir kredi karşılığında değerli bir şeyi kilitlemiş olursunuz. Kredinizi (ve ek bir ücreti) geri ödediğinizde sunduğunuz bu değerli şeyi geri alırsınız. Mücevherleriniz (teminat) karşılığında nakit para aldığınız bir rehinci dükkanını düşünün. Aldığınız parayı (ve ek ücreti) iade ederek mücevherlerinizi geri satın alabilmeniz için size bir süre verilir.
Nakdi iade etmezseniz, rehinci dükkanı da kaybını karşılamak için mücevherlerinizi satacaktır. Böylece teminat, dükkan sahibine bir güvenlik ağı sunmuş olur. Bankalarda da aynı prensibin uygulandığını görebilirsiniz – örneğin kredi alabilmek için araba ya da evinizi teminat olarak gösterebilirsiniz.
Benzer şekilde, itibari para destekli sabit coinler de itibari paralarla teminatlandırılmıştır. Kullanıcı, elindeki nakdi (teminat) verir ve karşılığında token alır. Kullanıcı isterse tokenları iade edebilir, ama etmezse de önceden ödemiş olduğu nakit para, tokenı satan kişide kalır. Binance üzerinden işlem yapmak için buraya tıklayarak üyelik oluşturmanız gerekmektedir.
DAI gibi kripto teminatlı bir sabit coin de işlevsel olarak benzer şekilde çalışır, yalnızca teminat olarak kripto varlıklar kullanılır ve tokenı çıkaran da bir akıllı kontrattır. Kontrat en temelde, “yatırılan her Y kadar ETH için X kadar token çıkar ve tokenlar iade edildiğinde Z kadar ETH geri öde” gibi bir bilgiye sahiptir.
Fakat Maker’da işler bundan biraz daha farklı yürür. Şimdi, bunu ayrıntılarıyla inceleyelim.
Aşırı teminatlandırma ve CDP’ler
Kripto piyasalarının oldukça oynak olduğunu fark etmişsinizdir. BTC, ETH ve diğer kripto paraların fiyatları hızla değişir. Birikimlerinizin değeri, akşam yatarken 4.000 USD, sabah kalktığınızda ise 3.000 USD olabilir. Borç veren kişi için bu oldukça risklidir. Bunun aksine, örneği altın mücevherlerin değerinin nispeten sabit kalması beklenir. Kredinizi ödemeyi başaramazsanız, borç veren kişi parasını kurtarmak için mücevherlerinizi satabilir.
400 USD’lik bir kredi alırsanız (teminat olarak 400 USD değerinde 1 ETH kilitleyerek) ve ETH’nin değeri 300 USD’ye düşerse, borç veren kişi zarara uğramış olur. Ya sizden teminat olarak daha fazla ETH ödemenizi isteyebilir ya da elindeki ETH’leri bozdurarak 100 USD kayba uğrar.
Maker’ın aşırı teminatlandırma yapmasının nedeni de budur. Aşırı teminatlandırma çok karmaşık bir kavram gibi gözükebilir, oysa altında yatan mantık oldukça basittir: borç alan kişi DAI sabit coininden çıkarmak istediğinde, almak istediğinden daha yüksek bir tutarı teminat olarak yatırır. Bu sayede, fiyat düşse bile borç verilen tutarı yerine koymak mümkün hale gelir.
Uygulamada kullanıcılar etherlerini (ya da desteklenen diğer varlıkları), teminatlandırılmış borç pozisyonu (CDP) adlı bir yere kilitler. Bu makalenin yazıldığı tarih itibarıyla, borç alınan DAI’ların değerinin en az %150’sinin teminat olarak sunulması gereklidir. Diğer bir deyişle, 400 DAI çıkarmak istiyorsanız (her birinin değeri 1 USD’dir) teminat olarak bu değerin 1,5 katını sunmanız gerekir – bu durumda 600 USD değerinde ETH.
Kullanıcı, isterse daha fazlasını da ekleyebilir. Aslında pek çok kullanıcı, güvende olmak için bunu yapar. Çünkü teminat değeri %150’nin altına düşerse, yüksek bir cezanın ödenmesi gerekir. En nihayetinde kullanıcı, DAI’larını faiziyle (bu faize İstikrar Komisyonu/Stability Fee adı verilir) birlikte geri ödeyememesi durumunda likide edilme riskine girmiş olur.
DAI değeri nasıl sabit kalır?
1 DAI = 1 USD’dir (aşağı yukarı). Peki, neden?
Bunun altındaki sebep, teşvikler ve akıllı kontratlardır. DAI, endeks fiyatının altına düştüğünde sistem, kullanıcıların borçlarını ödeyerek CDP’leri kapatmalarını çekici hale getirir – çünkü faiz oranları yükselir. Geri ödenen tutar yok edildiği için bu da toplam DAI arzını azaltır. Fiyat bir doların üzerine çıkarsa bunun tam tersi olur: faiz oranları düştüğü için kullanıcılar CDP’ler açmaya teşvik edilir. Böylece yeni DAI’lar yaratılır ve toplam arz artar.➠Kripto para dünyasına girmek mi istiyorsunuz? Binance’ten Bitcoin (BTC) satın alabilirsiniz!
DAI’ın kullanım alanları
Daha önce de bahsettiğimiz gibi, DAI’ı herhangi bir sabit coin gibi kullanabilirsiniz – başka kripto paralara karşı işlem yapabilir, ödeme için kullanabilir ve hatta elinizdeki tokenları yalnızca eğlencesine yakabilirsiniz. CDP kısmı pek de ilginizi çekmiyorsa, merak etmeyin. Diğer kripto paralara benzer şekilde DAI’ı da Binance gibi kripto borsalarından almak mümkündür.MakerDAO’nun, en eski Merkeziyetsiz Finans (DeFi) protokollerinden biri olduğu söylenebilir. En nihayetinde, DAI bir merkeziyetsiz sabit coindir ve DeFi de blockchain üzerinde bir finansal ekosistem yaratmakla ilgilidir. Bu durumda DAI da DeFi kategorisine girer.Gitgide daha fazla ürün ve hizmet DAI kabul etmektedir. DAI’ın kullanılabileceği bazı DeFi tabanlı merkeziyetsiz uygulamalara rastlamış olabilirsiniz. Bunlara örnek olarak PoolTogether ve SushiSwap’ın yanı sıra birçok yield farming sistemi de verilebilir. Binance üzerinden işlem yapmak için buraya tıklayarak üyelik oluşturmanız gerekmektedir.
Son düşünceler
En tanınmış kripto teminatlı sabit coin olan DAI, ABD dolarının fiyatını yakından takip eden bir token yaratmaya yönelik başarılı bir deney olduğunu ispat etmiştir. Sistem, geleneksel dijital para birimlerinde (itibari paraya teminatlandırılmış olanların haricinde hepsi!) görülen oynaklıktan kaçınmayı başarır ve geleneksel finans sisteminden uzaklaşarak yeni dijital bir sisteme yönelir.MKR, DAI ve sabit coinler hakkındaki diğer sorularınız için Binance topluluğunun bu sorularınızı yanıtlayacağı soru-cevap platformumuzAcademy’ye Sor’a göz atabilirsiniz. Binance üzerinden işlem yapmak için buraya tıklayarak üyelik oluşturmanız gerekmektedir.
