Kısa Özet
DeFi ekosistemi büyüdükçe NFT’ler de gitgide daha popüler hale geliyor. NFT’leri ya da diğer kripto varlıkları alıp satarken ya da tutarken emanate dayalı olan ya da olmayan hizmetler arasında tercih yapabilirsiniz. Emanete dayalı bir hizmet, cüzdanınızın özel anahtarının sahibi konumundadır ve varlıklarınızı emanet altında tutar. Binance NFT Pazarı, kayıtlı hesabınızla giriş yapabileceğiniz emanete dayalı NFT platformlarına örnek olarak verilebilir.
Emanete dayalı olmayan bir hizmet, cüzdanlarının ve dijital varlıklarının tüm kontrolünü kullanıcılara bırakır. Kullanıcılar, NFT’lerini doğrudan cüzdanlarından alıp satabilir. Bu da aracılara ihtiyaç duyulmayan bir piyasa yaratır. Binance’in emanete dayalı olmayan NFT platformu Featured By Binance‘in sunduğu hizmet de budur. İçerik üreticileri blockchain üzerinde NFT’ler çıkararak platformdan doğan hiçbir risk olmadan hayranlarıyla doğrudan ilişki kurar.
Giriş
Benzersiz tokenlar (NFT’ler), tüm blockchain ve DeFi ekosisteminde büyük talep görmektedir. NFT konusunda halihazırda birçok bilgi olsa da emanete dayalı olma konusundan pek bahsedilmez. Yarattığınız ya da satın aldığınız NFT’lerin tüm kontrolü aslında kimin elindedir? NFT’leriniz üzerindeki kontrolünüz sandığınızdan az olabilir.
Cüzdanlar ve kripto paralar hakkında bilgi sahibiyseniz bu kavram size tanıdık gelebilir. Aslında, NFT’lerinizin kontrolünün elinizde olması da kontrolü başkasına devretmeniz de geçerli seçeneklerdir. Her şey ne istediğinize ve üstlenmek istediğiniz sorumluluklara bağlıdır.
Emanete dayalı ve emanete dayalı olmayan NFT’lerle karşılaşacağınız başlıca yer, NFT yaratırken ya da alıp satarken kullanacağınız cüzdanı ve platformları seçme aşamasıdır.
Kripto cüzdanı nedir?
Bir kripto cüzdanı, kripto paraları tutmak ve blockchainlerle etkileşim kurmak için gereken bir araçtır. İşlemler gerçekleştirmek ve merkeziyetsiz uygulamaları (DApp’ler) kullanmak istiyorsanız bir cüzdana ihtiyacınız olacaktır. Tüm cüzdanların başlıca iki öğesi bulunur: açık anahtar ve özel anahtar.
Cüzdanınızın açık anahtarı, sizin ve diğer kişilerin kripto gönderebileceği adresler oluşturmak için kullanılır. Gizli bir şifreymiş gibi davranmanız gereken özel anahtarınız ise işlemleri imzalar ve fonlarınıza erişim sağlar. Kullanacağınız kripto cüzdanına karar verirken tercih edebileceğiniz farklı seçenekler vardır. Anahtarlar yazdırılabilir, donanım cüzdanı cihazlarında tutulabilir ya da anahtara erişim için bir masaüstü cüzdan yazılımı kullanılabilir.
Kripto cüzdanları yalnızca kripto para tutmakla sınırlı kalmaz. Sahip olduğunuz cüzdana bağlı olarak NFT’leri de cüzdanınızda tutabilirsiniz. Bitcoin (BTC), Ether (ETH) ya da sabit coin gibi dijital varlıkları göndermek ya da almak için muhtemelen bir kripto cüzdanı kullanmışsınızdır. Fakat bazı kripto cüzdanları, bir blockchain üzerinde çıkarılan tokenlar olan NFT’leri de saklayabilir ya da transfer edebilir.
Emanete dayalı kripto cüzdanı nedir?
Emanete dayalı bir cüzdan, özel anahtarlarınızın tüm kontrolünü size vermez. Bir üçüncü taraf (örneğin bir borsa ya da emanete dayalı cüzdan hizmeti sağlayıcı) varlıklarınızı sizin adınıza saklar. Özel anahtarınıza kendiniz erişemezsiniz, fakat bu kötü bir anlama gelmez. Her şey, neye ihtiyacınız olduğuna bağlıdır.
Özel anahtarınızı kaybederseniz, blockchain teknolojisi merkeziyetsiz olduğu için cüzdanınıza erişiminizi de kalıcı olarak yitirebilirsiniz. Özel anahtarınızı birisine emanet ederek sorumluluğu da devretmiş olursunuz. Borsa şifrenizi unutsanız bile müşteri hizmetlerinin yardımıyla hesabınıza muhtemelen tekrar giriş yapabilirsiniz.
Fakat unutmayın ki bu durumda fonlarınızı üçüncü bir tarafa emanet etmiş olursunuz. Kriptolarınız ancak emanetçinin tuttuğu kadar güvende olacaktır. Güvenilir bir borsa ya da hizmet sağlayıcı seçmek işte bu yüzden çok önemlidir.
Emanete dayalı olmayan kripto cüzdanı nedir?
Emanete dayalı olmayan kripto cüzdanı, yalnızca cüzdan sahibinin özel anahtarlara sahip olduğu ve bunları kontrol ettiği bir cüzdandır. Fonları üzerinde daha fazla kontrole sahip olmak isteyen kullanıcılar için emanete dayalı olmayan cüzdanlar en iyi seçenektir.
Fakat daha önce de bahsettiğimiz gibi anahtarı güvende tutma sorumluluğu cüzdan sahibine aittir. Cüzdan sahibi anahtarı kaybeder ve kurtarma cümlesini de hatırlayamazsa cüzdan ve fonlar kaybolur. Uygulama, yürütülebilir dosya ve tarayıcı uzantısı olarak kullanılabilen emanete dayalı cüzdan seçenekleri mevcuttur. Popüler örnekler arasında Trust Wallet ve MetaMask yer alır. Kullanıcıların, anahtarlarını güvene almak için sosyal medya hesaplarını kullanmasına imkan tanıyarak süreci çok daha güvenli ve kolay bir hale getiren Tor.us gibi cüzdan hizmetleri de bulunur.
NFT’ler için hangi cüzdanları kullanabilirim?
Kripto sanat eserlerinizi ya da diğer NFT’lerinizi saklamak için hem emanete dayalı hem de emanete dayalı olmayan cüzdanları kullanabilirsiniz. Fakat cüzdanınızın saklamak istediğiniz NFT türünü desteklediğinden emin olmalısınız. NFT’ler farklı blockchainler üzerinde yer alabilir. Hatta bir blockchain üzerinde farklı türde token standartları bulunabilir. Her standart, tokenların nasıl yaratıldığını ve kullanıldığını belirleyen farklı özellikler ve kurallara sahiptir.
En yaygın token standartları şunlardır:
Emanete dayalı bir cüzdanda (örneğin bir kripto para borsasında) ya da emanete dayalı olmayan bir cüzdanda NFT tutmayı planlıyorsanız, öncelikle NFT’nin token standardını kontrol etmelisiniz. Bu bilgiye sahip olduğunuzda, dijital sanat eserinizin blockchaini ve token standardının cüzdan tarafından desteklendiğinden emin olabilirsiniz.
MetaMask, Trust Wallet ve MathWallet karşınıza çıkma ihtimali yüksek, en yaygın NFT’leri kabul eden, emanete dayalı olmayan cüzdanlardır. Fakat merkezi bir borsayla etkileşim kurarken emanete dayalı bir cüzdan kullanırsınız. En doğrusu, kabul ettiği NFT’ler hakkında daha fazla bilgi edinmek için borsanızın SSS bölümüne ya da web sitesine bakmanızdır.
Cüzdanımla nasıl NFT alabilirim?
NFT koleksiyonluklarını nasıl satın alabileceğiniz iki şeye bağlıdır: cüzdanın türü ve kullanmak istediğiniz pazar. NFT satın alma işleminizin tüm kontrolünün elinizde olmasını ve bu NFT’yi emanete dayalı olmayan bir cüzdanda tutmayı istiyorsanız, Featured by Binance gibi merkeziyetsiz bir platform kullanmanız gerekecektir.
Merkeziyetsiz platformlar (emanete dayalı olmayan)
Daha önce Binance DEX’i ya da başka bir merkeziyetsiz borsayı kullandıysanız, emanete dayalı olmayan sistem size tanıdık gelecektir. Merkeziyetsiz bir borsa hesap oluşturmanızı ya da kayıt olmanızı gerektirmez. Ayrıca çoğu zaman, tarafların cüzdanları arasında doğrudan gerçekleşen işlemlerle karşı karşıya kalırsınız.
NFT pazarları (emanete dayalı)
Bir NFT pazarı, satın alma sürecinde bir emanetçi gibi hareket eder. Açık artırmada teklif vermek istiyorsanız, fonlarınızı emanet altında tutulacakları platforma göndermeniz gerekir. NFT’nizi satın aldıktan sonra, bu NFT’yi platformun emanete dayalı cüzdanında tutabilir ya da başka bir cüzdana çekebilirsiniz.
Binance NFT Pazarı da NFT satın almak ya da teklif vermek için fonlarınızı bu pazarın emanete dayalı spot cüzdanına aktarmanızı gerektirir. Web sitesi harici cüzdanlarla doğrudan etkileşim kurmayacağından, kriptolarınız Binance hesabınızda bulunmalıdır.
Cüzdanımı kullanarak nasıl NFT çıkarabilirim ya da satabilirim?
Merkeziyetsiz platformlar (emanete dayalı olmayan)
NFT yaratma sürecine NFT çıkarma (minting) adı verilir. Bir NFT çıkarmak için cüzdanınızı bağlamanız ve dijital varlıklarınızı Featured by Binance gibi bir NFT platformuna yüklemeniz gereklidir. Burada görüntü, ses ya da video dosyalarınızı meta veriler de (NFT’lerinizi tanımlamak için) ekleyerek yükleyebilirsiniz. Tek bir NFT ya da bir grup NFT’den oluşan bir Koleksiyon yaratmayı tercih edebilirsiniz.
NFT çıkarma işleminden sonra varlıklarınız zincir üzerinde saklanır ve değiştirilemez. İsterseniz NFT’lerinizi satışa çıkarabilirsiniz. Featured by Binance, ikincil pazar yeri için şu anda iki satış yöntemini desteklemektedir: sabit fiyatlı satışlar ve açık artırma.
Satışların tamamlanmasının hemen ardından NFT’leriniz alıcılara dağıtılır. Satış bedeli alıcının cüzdanından sizin cüzdanınıza transfer edilir. Süreç, akıllı sözleşme kurallarıyla otomatikleştirilmiş ve güvene alınmıştır.
NFT pazarları (emanete dayalı)
NFT’lerinizi emanete dayalı bir pazar yerinde satmak için kullandığınız platforma yatırmanız gerekir. Bunun için öncelikle platformun satmak istediğiniz NFT türünü kabul edip etmediğini kontrol etmelisiniz. Burada dikkatli olmazsanız, NFT’lerinizi uyumlu olmayan bir platforma göndererek kolayca kaybedebilirsiniz. Tüm pazarlar sabit fiyatlı satışlar ya da açık artırmalar gibi farklı satış seçeneklerine sahip olacaktır.
Başarıyla satılan NFT’leriniz pazar yeri tarafından yeni sahiplerine otomatik olarak transfer edilir. Fonlarınız ya doğrudan harici cüzdanınıza gönderilir ya da çekmeniz için platformda tutulur.
Emanete dayalı bir NFT hizmetinin artıları ve eksileri
Emanete dayalı bir hizmet, NFT alıcı ve satıcılarını eşleştirmek için basit bir yol sunar ve yeni başlayanlar tarafından kolayca kullanılabilir. Anahtarınızı kaybetme konusunda kaygılanmanıza gerek kalmaz ve bu da daha deneyimli kullanıcılar için bile rahatlık sağlar. Arayüzler genellikle kullanıcı dostudur ve tüm sürecin hata kaldırma kapasitesi çok daha yüksektir. Bir sorun yaşanırsa platformun destek hizmetleri yardımcı olabilir.
Merkeziyetsizliğe önem veren kripto sever birçok kişi için ise varlıklarının kontrolünün doğrudan kendi ellerinde olmaması çok büyük bir dezavantajdır. İsminizi, adresinizi ve kimlik bilgilerinizi vermenizi gerektiren emanete dayalı NFT hizmetlerinin bazılarında KYC kontrolleri de standarttır. Verileriniz saklandığında, bu verilerin çalınma ya da ele geçirilme riski her zaman mevcut olacaktır. Emanete dayalı hizmetlerin hacklendiği örnekler de yaşanmıştır.
Emanete dayalı olmayan bir NFT hizmetinin artıları ve eksileri
Emanete dayalı olmayan NFT platformları işlem sürecinde size çok daha fazla kontrol sunar. NFT’leri bir aracı olmadan doğrudan cüzdanınızdan alıp satabilmeniz, işlem ücretlerinin daha düşük olmasını ve daha fazla gizliliğe sahip olmanızı sağlar. Fakat bu etmenler, daha fazla kullandığınız ağa bağlıdır. Gizliliğe önem veriyorsanız, KYC’den geçmeden anonim olarak alım satım yapabilirsiniz. Bunun için tek ihtiyacınız olan şey bir cüzdandır.
Emanete dayalı olmayan kontrolün bazı dezavantajları da vardır. Cüzdanlara pek aşina olmayan yeni kullanıcılar için emanete dayalı olmayan seçenekler daha az kullanıcı dostu ve daha az kullanışlı olabilir. Fakat neyse ki Tor.us gibi hizmet sağlayıcılar dApp kullanımını çok daha kolay bir hale getirmektedir.
Haziran 2021 itibarıyla emanete dayalı olmayan borsalar, emanete dayalı olanlara kıyasla daha düşük likidite ve hacme sahip olma eğilimindedir – Uniswap gibi büyük oyuncular hariç. Söz konusu NFT’ler olduğunda, sektör hala yolun çok başında olduğundan ölçüm yapmak zordur. Yine de likidite, kullanıcı tabanına ve işlem hacmine bağlıdır. Emanete dayalı olmayan hizmetlerin sayısının emanete dayalı olanlarınkini aşması yakın gelecekte mümkün olabilir. Likidite sorunlarını ortadan kaldırabilecek çapraz platform, emanete dayalı olmayan pazarlar üzerine çalışan projeler de mevcuttur.
Son Söz
Ne istediğinize bağlı olarak hem emanete dayalı hem de emanete dayalı olmayan seçeneklerin kendi avantajları vardır. Featured By Binance gibi emanete dayalı olmayan bir NFT platformu özerkliğe ve güvenliğe değer veren herkes için harika bir seçenektir.
Daha az deneyimli kullanıcıların emanete dayalı bir NFT pazarını ve cüzdanını kullanması mantıklı olabilir. Emanete dayalı hizmetler, etkileşim kurmakla daha çok ve cüzdan kullanımını öğrenmekle daha az zaman harcamanıza imkan tanır. Bu durumda Binance NFT Pazarı, değerlendirebileceğiniz harika bir seçenektir.
