Kısa Özet
Bitcoin dışındaki diğer tüm coinler altcoin olarak kabul edilir ve bunlar piyasa değeri yüksek blockchainlerden küçük, yeni projelere kadar geniş bir yelpazededir. Altcoinler çoğu zaman kripto portföyünü çeşitlendirmenin önemli bir unsuru olarak kabul edilir. İyi altcoinlere yatırım yaparak portföyünüzün genel riskini düşürebilirsiniz. Farklı altcoin sınıflarına yatırım yapmak sağduyulu bir yatırım stratejisidir. Bu sınıflar arasında platform tokenları, sabit coinler, DeFi tokenları ve hatta mem coinleri yer alır.
Giriş
Kripto para haberlerinde çoğu zaman Bitcoin’in adı geçiyor olsa da altcoinler de artık kendilerinden sık sık bahsettirmektedir. İster Dogecoin’in fiyatındaki artış ister Ethereum’un güncellemeleri olsun, yatırım ya da alım satım yaparken kripto dünyası hakkında daha fazla bilgi edinmek faydalıdır. Mevcut altcoinlerin sayısı çok fazladır. Haydi, farklı kripto varlık sınıflarından en başarılı bazı projelere göz atalım.
Altcoin nedir?
Altcoin, Bitcoin olmayan tüm kripto paralardır. Bugün bildiğimiz kripto para sektörünün ortaya çıkışı Bitcoin’e dayandığından, diğer coin ve tokenlar alternatifler haline gelmiştir. Altcoinler, Ether ve BNB gibi yüksek piyasa değerine sahip coinlerden yeni kullanıma sunulan projelere kadar büyük bir çeşitlilik gösterir. Altcoinler, geleneksel olarak Ethereum üzerindeki ERC-20 tokenları ve diğer büyük blockchainlerin yerel tokenlarıdır.
Neden altcoinlere yatırım yapmalıyım?
Bitcoin (BTC) piyasa değeri en yüksek coin ve en tanınmış kripto para olsa da sağduyulu bir yatırımcı olarak yatırım portföyünüzü çeşitlendirmeniz gerekir. Kripto dünyasında bunu yapmak için altcoin satın almanız gerekecektir. Kripto para portföyünüze kripto dünyasındaki farklı coinleri ve Merkeziyetsiz Finans (DeFi) ya da OyunFi gibi sektörleri dahil ederek genel riskinizi azaltabilirsiniz. Bu sayede, Bitcoin’in fiyatı düşerse kayıplarınızın bir kısmı diğer kripto yatırımlarınız tarafından dengelenebilir.
Platform tokenları
Bazı blockchainler kullanıcıların kendi projelerini, tokenlarını ve hatta birbiriyle çalışabilir blockchainlerini oluşturmasına imkan tanır. Ethereum en tanınmış ve popüler platformlardan biridir, fakat diğerleri de Ethereum’un izinden giderek yeni, inovatif projeler için bir altyapı sunmuştur.
Ether (ETH)
Ether, 2015 yılında Vitalik Buterin ve kurucu ortaklardan oluşan ekibi tarafından yaratılan Ethereum platformunun yerel tokenıdır. Ethereum, kripto para ekosisteminde çok büyük bir teknolojik gelişmedir ve orijinal ikinci nesil blockchain olarak bilinir.
Bitcoin’in merkeziyetsizlik ilkelerini almış ve programlanabilir kodlarla ağın kullanılabilirliğini artırmıştır. Akıllı Sözleşmeler olarak bilinen bu komut dosyaları kendi kendini yürütür ve geliştiricilerin belirlediği bir kurallar dizisine göre çalışır. Bu komut dosyaları sabittir. Diğer bir deyişle, blockchain üzerinde kullanıma sunulduktan sonra geliştiriciler tarafından değiştirilmeleri mümkün değildir.
Ether, blockchainin hizmet tokenı olarak kullanılmaktadır. Akıllı sözleşmelerdeki tüm işlemler ve etkileşimler kullanıcının Ether ile ödeme yapmasını gerektirir. Her tür işlem, gerekli olan hesaplama gücünü ölçen belirli miktarda bir gas ödenmesini gerektirir. Karmaşık bir akıllı sözleşme kullanmak, bir cüzdandan diğerine basit bir ERC-20 token gönderimi yapmaktan daha fazla gas gerektirir. Gas için ödediğiniz ücret, ekleme yaptığınız bloka bağlıdır ve baz ücret olarak bilinir.
Ethereum 2.0 planlı yükseltmesi kapsamında, bir getiri elde etmek için Ether stake etmeniz de mümkündür. Fakat staking yapmanızın ardından Etherleriniz, yaklaşık iki yıl sonra Ethereum 2.0 kullanıma sunulana kadar kilitli kalacaktır. Etherin arzı için bir üst limit yoktur, fakat işlem ücretleri deflasyonist bir mekanizma kapsamında yakılmaktadır.
Solana (SOL)
SOL, Mart 2020’de kullanıma sunulan Solana blockchaininin yerel tokenıdır. Solana, ölçeklenebilirliğe odaklanır ve Proof of History adında yeni bir mutabakat mekanizması kullanır. Proof of History, bloklarda zaman damgası kullanmak yerine zaman ölçümü için bir hashing fonksiyonundan faydalanır. Bu mekanizma, ağın hızını büyük oranda artırır. Solana, akıllı sözleşme özelliğine de sahiptir.
SOL, kullanıcıların işlem ücretlerini ödemesi ya da akıllı sözleşmelerle etkileşim kurarken gas ödemelerini yapması için bir hizmet tokenı niteliğindedir. Ağ, deflasyonist bir önlem olarak her bir işlemden gelen işlem ücretlerinin belirli bir yüzdesini yakar. Blockchain toplamda 489 milyon SOL token çıkaracaktır. SOL sahibi olduğunuzda, ağ doğrulayıcısı ve ağın Proof of Stake mutabakat mekanizmasında katılımcı da olabilirsiniz. Doğrulayıcılar ve staking yapanlar, bir bloka yeni işlemler eklemek için yaptıkları iş karşılığında SOL tokenlarla ödüllendirilir.
Polkadot (DOT)
DOT, ilk olarak 2017 yılında Polkadot‘un yerel tokenı olarak çıkarılmıştır. Blockchain, Ethereum yaratıcılarından Gavin Wood, Robert Habermeier ve Peter Czaban tarafından geliştirilmiştir. DOT, birlikte çalışabilen blockchainler yaratmaya odaklanır ve başlıca üç kullanım alanına sahiptir: yönetişim, staking ve bağlama.
DOT’un yönetişim modeli, kullanıcıların ağ ücretleri, yükseltmeler ve parachainler üzerine kararlar almasına imkan tanır. Her bir parachain, bir projeye özel olarak yaratılır ve ana blockchaine yan zincir olarak bağlanır.
Polkadot, kullanıcıların katılımcı olmak için DOT stake etmesini gerektiren bir Proof of Stake mutabakat mekanizmasına da sahiptir. DOT stake etmek, tokenların kaybedilmesi riskini içerdiğinden kötü niyetli kişilerin ağı manipüle etmesini engeller.
DOT, Parachain Slot Açık Artırmalarında da kullanılır. Kullanıcılar, bir parachain slotu kazanmak isteyen projeler için DOT stake eder. Proje başarılı olursa, parachain kiralama dönemi bitene kadar DOT’lar bağlanır ve staking yapanlar da bunun karşılığında projenin tokenlarından kazanır.
BNB
BNB, Binance Chain ve Binance Smart Chain’in ana tokenıdır. Coin, 2017 yılında Binance’in borsa hizmetlerini geliştirmek için fon toplamak amacıyla düzenlenen bir ilk coin arzı (ICO) ile Ethereum blockchaini üzerinde çıkarılmıştır.
BNB, 2019’da tokenı ERC-20 tokenından BEP-2 tokenına dönüştürmek için bir mekanizmayla Binance Chain’e taşınmıştır. Binance DEX (merkeziyetsiz borsa), Binance Chain üzerinde kurulmuştur ve komisyonların indirimli ödenebilmesi için BNB’yi hizmet tokenı olarak kullanır. Kullanıcılar, gas tabanlı işlem sistemi dahilinde Binance Chain’de transferler yapmak için de BNB öder.
Eylül 2020’de Binance Chain’e paralel bir blockchain olarak Binance Smart Chain (BSC) kullanıma sunulmuştur. BSC, Ethereum blockchaininden çatallanmıştır ve Akıllı Sözleşme özelliğine sahiptir. BNB, BSC’nin de BEP-20 protokolünü kullanan yerel tokenıdır. İşlemlerin ve akıllı sözleşme etkileşimlerinin gas ücretlerini ödemek için kullanılır.
BNB’nin diğer kullanım alanları arasında BNB stake ederek Proof of Staked Authority mutabakat mekanizmasında yer almak ve Binance Borsasında komisyonları indirimli olarak ödemek yer alır. Binance, deflasyonist bir mekanizma olarak her çeyrek dönemde belirli miktarda token yakar. Bu yakımlar, BNB’nin toplam arzının yarısı olan 100.000.000 BNB yakılana kadar devam edecektir.
Mem coinler
Mem coinler geleneksel olarak yatırımcılar için çok değer sunmasa da gitgide daha yüksek getiriler sağlamaktadır. Portföyünüze bir mem coin eklerseniz bunların özellikle yüksek riskli yatırımlar olduğunu bilmeniz gerekir.
Dogecoin (DOGE)
Dogecoin, 2013 yılında Bitcoin gibi kripto paraların bir parodisi olarak Jackson Palmer ve Billy Markus tarafından yaratılmıştır. Coinin blockchaini Litecoin’in çalışmalarına dayalıdır, fakat ağın Proof of Work mutabakat yöntemi SHA-256 madencilik ekipmanlarıyla uyumlu değildir.
Dogecoin, kriptonun spekülatif doğasının bir hicvi olsa da yıllar içinde önemli kazançlar sunan bir yatırım fırsatı haline gelmiştir. Ödemeleri desteklemek dışında bir kullanım alanı yoktur. Reddit ve diğer platformlardaki çevrimiçi topluluklar, Dogecoin’i bahşiş vermek için kullanmıştır. Değerinin yükselmesi ve mem olmaya değer Shiba Inu maskotu sayesinde popülerliği ve çevrimiçi topluluğu çok büyük bir artış göstermiştir. Elon Musk da projeye büyük bir destek vermiş, topluluğu teşvik ederek projenin “mem” etkisini artırmıştır.
Başlangıçta Dogecoin için 100 milyar coinlik bir limit belirlense de daha sonra bu üst limit kaldırılmıştır. Madencilerin her yıl beş milyar yeni Dogecoin kazmasından dolayı bu da coini enflasyonist bir hale getirir.
Sabit coinler
Portföyünüze bir sabit coin eklemeniz, portföyünüzün likiditesi ve istikrarı bakımından faydalıdır. Bu coinler düşük risklidir ve sabit bir pasif gelir elde etmek için ürünlerde kullanılabilir. Örneğin, Binance Earn sabit coinlerinizi stake etmeniz ve karşılığında getiri elde etmeniz için farklı yollar sunar. İtibari para birimlerinin ve diğer sabit varlıkların özelliklerinden tüm blockchain üzerinde faydalanabilirsiniz. Sabit coinler, ileride bahsedeceğimiz fiyat oynaklığı karşısında riskten korunma sağlamaları nedeniyle de yatırımcılar için faydalıdır.
BUSD
Binance ve Paxos tarafından yaratılan BUSD, fiyatı ABD dolarına endeksli ve itibari para destekli bir sabit coindir. BUSD, ABD dolarına 1’e 1 endekslidir ve kripto piyasasındaki bazı diğer sabit coinlerin aksine her bir BUSD için bir banka hesabındaki rezervde 1 USD tutulur. New York Finansal Hizmetler Departmanı tarafından yasal düzenlemeye tabidir ve tamamen teminat altında olduğunun garanti altına alınabilmesi için düzenli aralıklarla denetimlerden geçer.
BUSD’yi açık kripto para piyasasından satın alabilir ya da Paxos’a USD gönderebilir ve sizin için BUSD çıkarmasını talep edebilirsiniz. Binance, sabit coin almak için itibari para geçiş kanalları da sunar. Aynı yöntemleri kullanarak BUSD’lerinizi dolara çevirmeniz de mümkündür. BUSD; Binance Smart Chain (BSC), Binance Chain ve Ethereum üzerinde yer alır.
Alım satım yapanlar ve yatırımcılar kazançlarını garanti altına almak, likiditeyi artırmak ve kripto paralarda yaygın olarak görülen fiyat dalgalanmalarından kaçınmak için BUSD kullanır. Binance borsasından ve diğer BSC Merkeziyetsiz Borsalarından (DEX) kripto satın alırken BUSD’nin kripto para çiftlerinde sıkça yer aldığını görebilirsiniz. Bu özellik, diğer BEP-20 tokenlara yatırım yaparken BUSD’yi önemli bir anahtar konumuna getirir.
DAI
DAI, Aralık 2017’de yaratılmış kripto teminatlı bir sabit coindir ve fiyatı ABD dolarını takip eder. Maker adında bir Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon (DAO) tokenın yönetiminden sorumludur. Her bir DAI token, oynaklığı telafi etmek ve DAI’nin fiyatının nispeten sabit kalmasını sağlamak için kriptoyla aşırı teminatlandırılmıştır.
Örneğin, ETH 3.000 USD ise 2.000 DAI için muhtemelen 1 ETH sunmanız gerekir. Bu hesaplama teminat için 1,5x’e ihtiyaç duyduğunuz varsayımına dayalıdır, fakat bu koşul piyasadan piyasaya değişiklik gösterebilir.
Teminatınızın fiyatı belirli bir seviyenin altına düşerse bir ücret ödemeniz gerekir ya da likide edilirsiniz. Birçok kullanıcı güvende olmak için gerekenden fazla teminat yatırır. Endeks 1 USD’nin altına, örneğin 0,99 USD’ye düşerse kullanıcılar teminatlarını daha düşük bir fiyattan geri alabilir.
Daha önceki örneğimize dayalı olarak, 3.000 USD’lik ETH karşılığında 2.000 DAI takas etmek istediğimizi varsayalım. DAI’yi açık piyasadan 1.980 USD’ye alarak 20 USD kar elde edebiliriz. DAI’nin fiyatı yükseldikçe bu kar daha da artar. Alınan tüm DAI’lerin daha sonra imha edilmesi de arzı azaltır. Bu iki etmen de DAI’nin tekrar 1 USD’ye yükselmesini sağlar. DAI 1 USD’nin üzerine çıkarsa, tam aksine DAI çıkarmak daha ucuz hale gelir ve piyasadaki arz artar.
DeFi coinleri
Gitgide daha fazla DeFi projesi yönetişim, staking ve kar paylaşımı için kendi tokenlarını çıkarmaktadır. Farklı kullanım alanlarına sahip olmaları nedeniyle bu coinler çok yönlüdür ve yalnızca tutmak yerine üzerlerinden kazanç sağlamak için birçok yol sunarlar. DeFi coinleri satın alırsanız, oylama gücünüzü kullanarak projenin gelişimi üzerinde etki sahibi olma hakkını da çoğu zaman elde edersiniz.
UNI
UNI, bir Otomatik Piyasa Yapıcı (AMM) ve Ethereum üzerinde bir DEX olan Uniswap‘ın yerel tokenıdır. Uniswap, Kasım 2018’de kullanıma sunulmuş olsa da UNI token Eylül 2020’de toplam 1 milyar UNI arzıyla çıkarılmıştır.
ICO ya da coin satışı yapılmamıştır ve bu duruma DeFi projeleri arasında nadiren rastlanır. Platform zaman içinde tokenların %40’ını kuruculara, 150 milyon UNI tokenı daha önceki kullanıcılara ve kalanı da likidite madenciliği havuzlarına dağıtmıştır. Uniswap modeli son derece popülerdir ve farklı birçok blockchaine çatallanmıştır.
UNI, token sahiplerine yönetişim hakları tanıyarak platformun değiştirilmesine yönelik öneriler sunulmasına ve bu önerilerin oylanmasına imkan tanır. Öneri sunmak için toplam arzın en az %1’ine (10 milyon UNI) sahip olmanız gerekir. Fakat UNI tutan herkes, cüzdanlarına oylama hakkı tanındıktan sonra oy kullanabilir.
Oylama gücünüz, ne kadar UNI tuttuğunuza bağlıdır. Bu öneriler arasında işlem ücreti yapısında değişiklikler, yeni havuzlar ve protokolün kazandığı işlem ücretlerinin kullanımı yer alabilir. Ücret kullanımı yeteri kadar kullanıcı tarafından onaylanırsa, Uniswap’ın tüm takas ücretlerinin %0,05’i yönetişim sisteminin verdiği karara göre kullanılabilir.
CAKE
CAKE, PancakeSwap‘ın yerel tokenıdır ve Eylül 2020’de kullanıma sunulmuştur. PancakeSwap, Binance Smart Chain üzerindeki bir AMM ve DEX’tir ve popülerliğinde büyük bir artış yaşamıştır. Aslında Ethereum’un Uniswap’ından çatallanmıştır. Proje, yeni coinlerin dolaşıma çıkarılmasını eski coinlerin yakılmasıyla dengeleyen karmaşık bir token ekonomisi tasarımına sahiptir. CAKE’in arzı için bir üst limit yoktur ve oluşturulan her blokla CAKE çıkarılır. Yeni tokenlar kullanıcılara farm’lar, çekilişler ve Syrup Havuzları aracılığıyla dağıtılır.
PancakeSwap, uzun bir mekanizma listesi aracılığıyla düzenli aralıklarla CAKE yakımı da yapar. Örneğin proje, NFT çıkarmak için harcanılan tüm CAKE’leri, İlk Farm Arzında (IFO) toplanan CAKE’lerin %100’ünü ve PancakeSwap V2’de yapılan tüm işlemlerin %0,05’ini yakar.
CAKE, kullanıcıların PancakeSwap’a yönelik öneri ve değişiklikleri oylamasına imkan tanıyan bir yönetişim tokenı olarak da hareket eder. Çoğu DeFi platformuna benzer şekilde bir kullanıcının oylama gücü, bu kullanıcının elindeki CAKE miktarına göre belirlenir. Daha fazla CAKE ödülü ve Syrup Havuzlarından proje tokenları kazanmak için CAKE stake etmeniz de mümkündür.
Son Söz
Altcoinlere yatırım yapmak, kripto portföyünüzü çeşitlendirmeniz için iyi bir seçenek olabilir. Kripto paralarda yeniyseniz, burada bahsettiğimiz projelerin en büyüklerine bakmak iyi bir başlangıç noktasıdır. Piyasa değeri yüksek kripto paralar, piyasa değeri düşük ve daha yeni projelerden genellikle daha az risklidir. Genel anlamda size verebileceğimiz en iyi tavsiye, yatırım yapmak istediğiniz herhangi bir token ya da coinle ilgili kendi araştırmanızı yapmanızdır.
