Lightning Network (LN) kavramı Joseph Poon ve Thaddeus Dryja tarafından 2015 yılında yaratılmıştır. Projenin altında yatan ana fikir Bitcoin blockchain’inin karşı karşıya kaldığı ölçeklenebilirlik sorunu için zincir dışı bir çözüm olarak kullanılabilecek bir ödeme protokolü tasarlamaktır. Fakat, bu kavram diğer kripto paralara da uygulanabilir durumdadır.
Yalnızca Bitcoin’in değil diğer kripto paraların da karşılaştığı kısıtlamalar Lightning Network’ün oluşumunu tetiklemiştir. Şu anda Bitcoin, saniye başına yalnızca 2-7 arası işlem (TPS) yapabilmektedir. Kripto para ekosistemi büyüdükçe ve yeni insanlar ağa katıldıkça blockchain’e yayınlanan işlem sayısı da artmaktadır. Ağ daha dolu hale geldikçe genel performanstan feragat edilmekte ve bu da Bitcoin’in küresel digital birim olarak kullanım kolaylığını büyük oranda düşürmektedir. Bu bağlamda LN, Bitcoin blockchain’indeki ağ tıkanıklığını hafifletmeye yönelik bir girişim olarak yaratılmıştır. Binance üzerinden işlem yapmak için buraya tıklayarak üyelik oluşturmanız gerekmektedir.
Nasıl Çalışır?
Lightning Network, Bitcoin blockchain’inin üzerine eklenen bir zincir dışı transfer ağından oluşmaktadır. Sistem eşler arası (P2P peer-to-peer) seviyede çalışır ve çalışabilirliği kullanıcıların hatasız kripto para aktarımları yapmalarını sağlayan çift taraflı ödeme kanallarının yaratılmasına bağlıdır.
İki taraf aralarında bir ödeme kanalı açmaya karar verdikten sonra cüzdanlarından karşılıklı kaynak aktarımı gerçekleştirebilir. Yeni bir ödeme kanalının oluşturulması süreci zincir üstünde bir işlem içerse de, bu kanal içindeki tüm işlemler zincir dışıdır ve küresel mutabakat gerektirmez. Dolayısıyla bu işlemler akıllı kontrat aracılığıyla yüksek hızla, çok daha düşük bir masrafla ve çok daha yüksek bir TPS oranıyla gerçekleştirilebilir. Binance üzerinden işlem yapmak için buraya tıklayarak üyelik oluşturmanız gerekmektedir.
Bir ödeme kanalı açmak için, ilgili taraflar bir çoklu-imza cüzdanı oluşturmalı ve buna para eklemelidir. Çoklu imza cüzdanlarına saklanan paralara ancak her iki tarafın da (duruma göre iki ya da daha fazla taraf) özel anahtarları da mevcutsa ulaşılabilir. Bu da bir tarafın diğer tarafın izni olmadan cüzdana erişemeyeceği anlamına gelir.
Örnek vermek gerekirse, diyelim ki Alice Lightning Network kullanarak Bob ile Bitcoin alım satımı yapmak istiyor. Önce çoklu-imza cüzdanı kullanarak bir ödeme kanalı oluştururlar. Ödeme kanalı bir akıllı kontrat olarak hizmet ederken, çoklu-imza cüzdanı ise ticareti yapılacak paranın emanet edildiği bir kasa hizmeti görür. Ödeme kanalı varolduğu sürece, Alice ve Bob istedikleri kadar zincir dışı alım satım yapabilirler.
Her bir işlemden sonra hem Alice hem Bob sahip oldukları coin miktarının kaydını tutan bilançoların kendilerine ait kopyasını günceller ve imzalar. Alım-satım işlemi sona erdiğinde ödeme kanalını kapatarak bilançonun son halini Bitcoin blockchain’ine yayınlayabilirler. LN akıllı kontratı bu kişilerin bilançonun son hali nispetinde Bitcoin’lerini alacaklarını garanti eder.
Özetlersek, ilgili tarafların Bitcoin blockchain’i ile yalnızca iki kere etkileşime girmesi gerekir. Bir kere ödeme kanalını açmak için ve bir kere de kapatmak için. Bu da kanal içindeki tüm işlemlerin ana zincirle direk olarak etkileşmediği anlamına gelir. Binance üzerinden işlem yapmak için buraya tıklayarak üyelik oluşturmanız gerekmektedir.
Ağ Yönlendirme
İki tarafın kendi aralarında bir direk ödeme kanalı olmasa da birbiriyle bağlantılı ödeme kanalları aracılığıyla Bitcoin gönderip alabilirler. Bu da Alice’in Charlie’ye aralarında yeterli bakiyeye sahip bir ağ yolu olduğu takdirde direk bir kanal açmadan ödeme gönderebileceği anlamına gelir.
Yani eğer Alice Bob ile bir ödeme kanalı açarsa ve Bob’un Charlie ile bir ödeme kanalı varsa Alice Charlie’ye Bob aracılığıyla para gönderebilir. Ödeme yönlendirme birçok Lightning Network nodu içerebilir fakat akıllı kontrat otomatik olarak mevcut en kısa yolu arayacaktır.
Lightning Network’ün Avantajları
- LN projesi ölçeklenebilirlik sorunu için zincir dışı bir çözüm üzerine çalışmaktadır. Eğer başarılı olursa, Bitcoin blockchain’i üzerindeki trafiği azaltabilir.
- Çift taraflı ödeme kanalları sayesinde, Lightning Network neredeyse anlık transferleri mümkün kılar
- LN, 1 satoshi kadar küçük değerlerin transferine izin vermesi nedeniyle mikro ödemeler için uygun olabilir. Dahası, otomatikleştirilmiş mikro ödemeler elektronik aygıtların insan etkileşimine ihtiyaç duymadan işlemleri kendi aralarında yaptığı makineler arası ekonomiye uygulanabilir.
Lightning Network’ün Sınırlamaları
- Zincir üzerinde yapılan işlemlerin aksine LN ödemeleri eğer alıcı offline ise yapılamaz.
- Ağın katılımcılarının paralarını güven altında tutmak için ödeme kanallarını düzenli olarak takip etmeleri gerekebilir. (Böyle bir riskin 3. Parti izleme servisi kullanılarak üstesinden gelinebilir)
- LN büyük ödemeler için uygun değildir. Ağ pek çok çoklu-imza cüzdanıyla (bunlar temelde ortak kullanım cüzdanlarıdır) çalıştığı için bunların büyük ödemelerde aracı olmaya yetecek kadar bakiyelere sahip olmama ihtimali yüksektir.
- Bir ödeme kanalı açmak ve kapatmak zincir üstünde bir işlem gerektirir. Bu da genellikle manuel iş ve yüksek işlem masrafı anlamına gelir.
Lightning Network ne zaman geliyor?
Lightning Labs tarafından duyurulan mainnet beta versiyonu dikkate alınırsa piyasaya çıkış tarihi 15 Mart 2018’dir. Fakat henüz Bitcoin blockchainin üstüne başarıyla yerleştirilmediği için resmi sürüm henüz gerçekleştirilmemiştir. Beta sürümünden beri LN nodlarının ve ödeme kanallarının sayısında çok büyük bir artış olmuştur. Kasım 2018 itibariyle, Grafana dashboard’u 12500 den fazla ödeme kanalı duyurmuştur.
Nodların ve ödeme kanallarının ortaklaşa çalışması Lightning Network’ü ölçeklenebilirlik sorunu için ilginç bir çözüm haline getirir. Beta sürümü pek çok deneyden geçirilmiştir ve etkinliği henüz kanıtlanmamıştır. Yine de Lightning Network, Bitcoin ve kripto para eko sistemini geliştirmek adına büyük bir potansiyele sahiptir. Binance üzerinden işlem yapmak için buraya tıklayarak üyelik oluşturmanız gerekmektedir.
