Bir insanın fikrini değiştirmesi onun itibarını zedeleyen bir hareket olarak algılanır, başkalarından etkilenmek ve onun fikirlerine saygı duyarak uygulamak güçsüz bir hareket olarak görülür. İnsanlar etkilenmeden gelişemez, toplumlar ilerleyemez. Ben birilerinden etkilenmesem ve ilham almasam ne bu kadar kitap okuyabilirdim ne bu kadar yazabilirdim.
İnsan bir şeyi öğrendikten sonra onu korumaya çalışır ve çok zor değiştirir. Gitar dersi verdiğim dönemde öğrencilerime devamlı “Sakın yanlış öğrenme, yoksa ömür boyu düzeltemezsin” dediğimde bunu pek ciddiye almazlardı, aslında bu bile bir doğrulama sapmasıydı, düzeltebileceklerini zannederlerdi. Yeni öğrendiğiniz bilgiler eski bilgileriniz ile örtüşüyorsa ve doğruluyorsa mutlu olursunuz, bilgiler çelişiyorsa itiraz edebilirsiniz, beyniniz bu duvarı aşamaz.
Yazıya bir Einstein sözü ile devam edelim: Önyargıları parçalamak, atomu parçalamaktan zordur.
Doğrulama sapması (Confirmation Bias) denilen bu durum yaş ilerledikçe bir çimento gibi daha fazla sertleşir ve sert bir beton yığınına dönüşür, yeni ıslanmış çimentoya şekil verebilirsiniz ama kuruyunca kırmadan onu aşamazsınız, öğrendiğimiz bilgiler de böyledir.
Düşüncelerimiz kimliğimizin bir parçası olmamalıdır, düşünceler zamanla değişebilir. Doğru kabul ettiğimiz konular ile ilgili araştırma yaparken farklı bir görüş ile karşılaşınca onu görmezden gelebiliriz, doğrulama sapması yüzünden çocuğumuz gibi sahiplendiğimiz fikirleri değiştiremeyiz.
Doğrulama sapmasına kapılmayan, kendini rahatça eleştirebilen kişiler her zaman kazançlı çıkarlar.
Paketlerin üzerinde sigaranın zararlı olduğu yazıyor, hız sınırlarını aşmak canınızı tehlikeye atıyor, bunları bildiğiniz halde neden bu davranışlara devam ediyorsunuz, sebebi doğrulama sapması…
İnsanlar neye inanıyorlarsa onu görmek isterler, bu yüzden “yankı odası etkisi” oluşturacak insanlar ile birlikte olurlar, yarın size “yankı odası” ile ilgili yazacağım. Konuyu sayfalarca yazabilirim ama kısa tutmak daha iyi, detayları merak ediyorsanız internet elinizin altında sizi bekliyor.
Bugünün şarkısı Mor ve Ötesi’nden gelsin. Bazen doğru, bazen yanlış kararlar verebiliriz, kendinizi eleştirmeyi öğrenin. Düşüncelerin değişmesi döneklik değildir, insan gelişen bir varlıktır. Bu satırları bile okuyorsanız bilgiye aç bir insan olduğunuzu söyleyebilirim, bu kadar okuyan insanın değişmesinden doğal bir durum olmaz, sabit kalmayın, nasıl mutlu oluyorsanız öyle davranın, kim ne düşünüyorsa düşünsün…
Mor ve Ötesi – Doğru Yanlış
O kadar çok şey var ki, birer birer söylesem bile çok ağır kaçar
Bir de her zaman hayatın o bildik mutlak gerçekleri vardır
O zaman birazcık anlamsız konuşmam gerek
Sadece, sadece seslerle yetinmem gerek
Bazen doğru bazen yanlış
Bir şey söylemem imkansız
Eğlenmek lazım, uyumak lazım
Düşünme, dur neme lazım
